“SIRA DIŞI YAŞAMLARIYLA RENGİN USTALARI-25” Turgut ZAİM - (1906-1974)

Şenol SAK

1906 yılında İstanbul’da doğan Turgut Zaim, Saint Joseph Koleji’nden mezun oldu. İçerisinde sanatçılarında olduğu, aydın ve entelektüel bir aile çevresinde yetişti.1920 yılında Sanayi-i Nefise Mektebi’nde (Güzel Sanatlar Akademisi) öğrenime başladı. Öğrencilik yıllarında Paris’e resim eğitimi için burslu olarak gönderildi. Ancak, kısa bir süre sonra yurda geri döndü. Yurda döndükten sonra geleneksel sanatlara yöneldi.

Turgut Zaim mezuniyet sonrası Konya’da bir yıl resim öğretmenliği yapar ve 1932 yılında evlenerek Ankara’ya yerleşir. Sonrasında, Halk Partisi’nin hazırladığı programa katılarak, Anadolu insanının, yaşamını, kültürel değerlerini tanımak için Konya, Sivas ve Tokat’a giderek araştırma ve incelemeler yapar. 1939’dan sonra ise bazı “D Grubu” sergilerine katılır.

Turgut Zaim’in resimdeki üslubu, batı kültürü ve estetiğinden uzak, yerli konular ve bu konuları işlerken minyatür ve halk resimlerini hatırlatan, saf yüreklilik-naiflik anlayışı olmayan, gerçekçi sayılabilecek bir üsluptur. Tüm yüzeye yayılan kompozisyonda, mavi, yeşil, turuncu, beyaz, kırmızı, siyah, sarı tonlar, en çok kullandığı renklerdir. Zaim, Türk minyatür sanatında kullanılan, geometrik kompozisyon ve şematik figür yaklaşımını benimseyerek, bu geleneksel biçimi çağdaş bir üslupta resmetmiş ve bu tavra, sanat yaşamı boyunca sadık kalmıştır.

Sanatçı, özgün baskı resimde de değişik ürünler vermiştir. 1930’lu yılların başından itibaren, çinko ve linol baskı teknikleri ile resimler yapmıştır. Zaim, bu özelliğiyle o dönemde Türkiye’de ilk ürün veren ressamlarımızdandır. Bu çalışmalarında da tıpkı diğer pastel, suluboya ve yağlıboya resimlerindeki gibi tavır ve üslup benzerliği dikkati çeker.

Turgut Zaim, eserlerinde ulusal ve yerel konulara yönelmiş, özellikle Anadolu’nun çeşitli yörelerindeki köylüleri, Avşarları ve Yörükleri günlük yaşantısıyla birlikte ele almıştır. Sanatçının Yörüklerin günlük yaşamından kesitleri ele aldığı resimlerinde, köylülerin giysileri, baş ve bel bağlama biçimleri, yemek kültürü ve çadırlarındaki dokuma motifleri, üslubunu belirleyen biçimlere dönüşmüştür.

Zaim’in resimlerinde, Anadolu minyatür sanatı mirası açıkça görünür. Folklorik öğeler ön plana çıkar, yöresel kaygılar, şiirsel bir ifade çerçevesi içinde sunulur. Ele aldığı köylü tiplemelerinde, genç güzel kadınlar, sevimli çocuklar dikkat çeker. Bu tiplemeler, onun figür karakteristiğini oluşturur. Turgut Zaim, Anadolu’yu bir çeşit toplumcu romantizmi ile yorumlar. Köy yaşamından kesitler sunduğu resimlerinde, insan ve hayvan figürlerini yoksulluk ve acı yönleriyle değil, aksine kendine özgü bir yaşam sevinci ile yansıtır.

Turgut Zaim, batı resim sanatının konularından etkilenmemesine rağmen Avrupalı ressamlar gibi çok yönlü çalışmalara da imza atmıştır. Resim ve gravürleri dışında tiyatro dekor ve kostümleri, afiş, kitap ve dergiler için kapak kompozisyonları ile illüstrasyon çizimleri de gerçekleştirmiştir.

1939’dan itibaren Devlet Tiyatro ve Operası’nda dekoratörlük görevini uzun yıllar sürdüren Turgut Zaim, 1974 yılında yaşama veda etmiştir.

Sanatla Kalın

www.boluobjektif.com'da yer alan köşe yazarlarının yazıları kendi görüşleridir. Yazdıkları köşe yazılarından dolayı www.boluobjektif.com sorumlu tutulamaz.

Şenol SAK Diğer Yazıları